napis alt

napis alt

napis alt

napis alt

Okładka Poradnika - Zielone Festiwale
ZAZIELENIĆ FESTIWALE
Utworzono 16.07.2014

Zielona mapa drogowa dla organizowania imprez na terenach wrażliwych przyrodniczo.

 

Zacząć należy, jak na początku każdej drogi, od uporządkowania i zdefiniowania naszych zamiarów. Co chcemy zrobić i jakimi środkami chcemy osiągnąć nasz cel? Uwarunkowania prawne i ekologiczne rozwiązania odnoszą się zawsze do konkretnego przypadku, a nie do mało sprecyzowanej idei.
Informacje podstawowe, to przewidywana ilość osób jaka weźmie udział w imprezie, termin imprezy (ważna informacja ze względu na wiele przepisów szczegółowych w rodzaju czasów ochronnych dla rozmaitych chronionych gatunków), czy planujemy wznoszenie budowli i jakich (trwałych lub nie?), jak planujemy rozwiązać sprawę odpadów (śmieci), dojazdu, dostarczenie energii, postoju samochodów i tym podobne wiadomości niezbędne do określenia tego co naprawdę chcemy zorganizować. Takie uściślenie planów posłuży głównie organizatorom, którzy biorą na siebie organizację, ale także odpowiedzialność za przebieg i skutki imprezy.

1. W przypadku organizacji imprez w atrakcyjnym przyrodniczo terenie warto rzucić okiem na mapę i zorientować się czy miejsce jakie wstępnie wybraliśmy nie jest środkiem parku narodowego lub rezerwatu przyrody... Bo jeżeli tak, to lepiej będzie poszukać innej lokalizacji. Obszary parków narodowych i tereny objęte ochroną w formie rezerwatu przyrody są zazwyczaj wyłączone prawnie z możliwości organizacji dużych imprez. Ale... warto upewnić się czy w przepisach prawnych dotyczących powołania rezerwatu przyrody / parku narodowego nie ma zapisu o dopuszczeniu takich imprez pod pewnymni warunkami.
Dla uproszczenia późniejszej procedury i otrzymania rzetelnej informacji (a czasem opisu precedensów) najlepiej jest kontaktować się bezpośrednio z dyrekcją parku narodowego, a w sprawach rezerwatów przyrody najbardziej kompetentną jest miejscowa Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, która ma swe oddziały regionalne w każdym mieście wojewódzkim w Polsce oraz władze w postaci Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie. Warto pamiętać, że RDOŚ nie podlega miejscowemu Wojewodzie, ani też Marszałkowi Województwa i jest agendą rządową nadzorowaną przez Ministerstwo Środowiska. Opisane przypadki parku narodwego i rezerwatu przyrody o charakterze ścisłym, należą do najtrudniejszych i odradzam upieranie się przy organizacji imprez na tego typu terenach.

Przy zasięganiu informacji warto mieć świadomość, że każdy obywatel Polski ma prawo do otrzymania wszelkich informacji dotyczących środowiska i wymienione instytucje bez problemów rządanych informacji udzielają, a często także służą pomocą i poradą co do zmiany lokalizacji na właściwszą z punktu widzenia ochrony przyrody i obowiązującego prawa


Nie tylko rezerwaty...

Rezerwat przyrody i park narodowy to jedne z ustawowych form ochrony przyrody w Polsce. Należą do nich ponadto: obszary Natura 2000, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, pomniki przyrody, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne oraz gatunkowa ochrona roślin, zwierząt i grzybów.


2. Trochę lepiej (dla organizatora imprez) jest w przypadku, gdy wybrane miejsce imprezy leży w obszarze parku krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu lub zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. Są to łagodniejsze formy ustawowej (prawnej) ochrony przyrody i najczęściej na takich terenach organizuje się plenerowe imprezy ze względu na walory krajobrazu i atrakcyjność turystyczną. Tak jak poprzednio, dla skrócenia naszych poszukiwań, najlepiej zwrócić się do zarządu konkretnego parku krajobrazowego lub do zespołu parków krajobrazowych, w którego zarządzie interesujący nas park się znajduje. Każdy park krajobrazowy ma dokument fundujący (o jego prawnym powołaniu) i w nim zawarte są informacje co do celu ochrony, przedmiotu ochrony noraz tego co można, a czego nie można organizować na danym terenie. Tak jak i w poprzednim przypadku istotne są informacje co do terminu, rozmiaru i charakteru planowanej przez nas imprezy.

3. Natura 2000 to ciągle jeszcze dla wielu ludzi twór tajemniczy i niepokojący. Do takiej opinii często przyczyniają się media, które kierując się zasadą, że każda sensacja (a jest nią także każdy konflikt) jest lepszy niż każda informacja, przypisują terenom Natura 2000 mityczną niedostępność i nafaszerowanie restrykacjami prawnymi. Tymczasem pod nazwą Natura 2000 kryje się, doskonale prosperująca w wielu krajach o dłuższym niż Polska stażu w UE, sieć terenów szczególnie cennych przyrodniczo w kontekście całej Unii Europejskiej. Jest to jedna z prawnych form ochrony przyrody w naszym kraju, ale nie jest ona, tak jak wspomniane wyżej: rezerwaty przyrody i parki narodowe, najbardziej niedostępnym terenem przyrodniczym. Aby lepiej zrozumieć istotę celów ochrony sieci Natura 2000 można posłużyć się przykładem cennego dla UE siedliska leśnego w postaci buczyn. Siedlisko to jest w Małopolsce jednym z największych powierzchniowo i podlega zarządowi Administracji Lasów Państwowych (poza drobnymi powierzchniami leśnymi będącymi w innym zarządzie), a zainteresowanie jego ochroną w skali UE nie powoduje zaprzestania gospodarowania w buczynach i pozyskiwania drewna. Celem Natury 2000 jest zachowanie m. innymi siedliska buczyn górskich, a jest to zagwarantowane przez ekologicznie prowadzoną gospodarkę leśną. Podstawą sieci Natura 2000 jest negocjacyjność i skuteczne osiągnięcie celu ochrony poszczególnych elementów przyrody (gatunków, siedlisk nazywanych w zapisach prawnych „przedmiotem ochrony"), a nie zamknięcie całego terenu dla wszelkich działań inwestorskich i organizacyjnych, bądź bytowych. W Beskidzie Sądeckim i Małych Pieninach (jak też w wielu innych miejscach) istnieją i działają bez przeszkód ośrodki narciarskie, hotele i schroniska, ale bardziej medialne są spory wokół prób określania granic zainwestowania, poza którymi ochrona przyrody traci swą skuteczność, a więc i sens.


Obszary Natura 2000 dzielą się na obszary specjalnej ochrony ptaków (OSOP) oraz specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOOS). Do zarządzania siecią Natura 2000 w Polsce została powołana wspominana już Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska i jej wojewódzkie agendy. Planując organizację dużych imprez na terenie objętych siecią Natura 2000 warto dowiedzieć się czegoś o charakterze tego obszaru. Możemy skorzystać z internetu i na stronach Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska znajdziemy wszystkie istniejące dane co do charakteru poszczególnych obszarów, celu ich powołania i warunkach ochrony. Można dla uproszczenia podać, że wszystkie parki narodowe i część obszaru paków krajobrazowych pokrywają się z dużą częścią sieci obszarów Natura 2000, ale istnieją też niezależne ostoje Natura 2000 do ochrony koryt rzecznych lub nietoperzy, albo jaskiń.
Zaplanowanie imprezy z pokazami sztucznych ogni, scenami z oświetleniem stroboskopowym i trzema dniami ciągłego hałasu (jak by nie była to wspaniała muzyka...) na terenie ostoi jednego z gatunków nietoperzy nie jest dobrym pomysłem. Jako organizatorzy zielonych imprez musimy rozumieć, że nie chodzi o spokojny sen nietoperzy, ale o ich sposób nawigowania w locie, o zdobywanie pokarmu namierzanego z pomocą echolokacji i trasach po jakich się poruszają. Mówiąc krótko: chodzi o szanse na przeżycie.

4. W przypadku pomników przyrody warto zdawać sobie sprawę, że to nie jedynie stare, okazałe drzewa czy grupy (kępy, aleje) drzew, ale często obszary o znacznych powierzchniach dochodzących do kilku hektarów. Pomniki przyrody warto brać poważnie i w przypadku ich wielkopowierzchniowych form można je potraktować jak rezerwaty - jako tereny wyłączone z organizacji imprez. Stanowiska dokumentacyjne i użytki ekologiczne tworzy się na terenach, które podlegają zagospodarowaniu, ale ze wskazaniem, że są tam obszary, które wymagają ostrożności i powinny być chronione.


5. Przepisy dotyczące gatunkowej ochrony roślin, zwierząt oraz dzikich gatunków grzybów objętych ochroną mają rangę rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska. W dokumentach tych znajdziemy listy organizmów chronionych i wszelkie przepisy służące ich ochronie (np. ustalenie czasu lęgów, ochrony gniazd itp.). Warto pamiętać, że prawie każdy zapis o gatunkowej ochronie zwierząt zaczyna się od stwierdzenia, że: zabrania się płoszenia, niszczenia gniazd, nor... nie mówiąc już o zabijaniu czy niszczeniu terenu gdzie żyją. Podobnie jest w przypadku roślin i grzybów i zabronione jest: zrywanie, zbieranie, niszczenie...dlatego warto wiedzieć możliwie dużo na temat tego co żyje/rośnie na terenie wybranym do organizacji festiwalu, zlotu czy zawodów.


6. Najlepiej imprezy planować na terenach poza parkami narodowymi, rezerwatami, strefami szczególnie cennej przyrody w parkach krajobrazowych, w terenach do tego przeznaczonych w postaci terenów rekreacyjnych i na miejscach do tego przeznaczonych. Jednak nawet w takich przypadkach chcąc nie popaść w kolizję z prawem i mieć czyste sumienie organizatora zielonej imprezy, warto zastanowić się nad tym jak nasze przedsięwzięcie będzie oddziaływało na otoczenie? Zielone festiwale stronić powinny od nadmiernego i długotrwałego hałasu, zbyt intensywnego oświetlenia i od sztucznych ogni. Te ostatnie, wykluczone są w terenach sąsiadujących z dziką przyrodą, ale i w miastach czynią wiele złego i jeżeli muszą być wykorzystywane, to jedynie w ścisłych i małych obszarach w centrach miast. Hałas towarzyszący pokazom sztucznych ogni (niestety zwyczaj ten jest powszechnie praktykowane także przez osoby prywatne w terenach podmiejskich i wiejskich) śmiertelnie przestrasza wiele ptaków i ssaków, a rozbłyski ognia i fale dźwiękowe skutecznie dezorientują nietoperze, jerzyki i sowy. Także zwierzęta domowe bardzo źle znoszą tego rodzaju „zabawę". Warto tego typu pokazy wyeliminować z programu organizowanej imprezy i zastąpić je innymi, naprawdę zielonymi atrakcjami. Wiele osób zdaje sobie sprawę z morskich doświadczeń wojskowych z tzw. bombami sonicznymi i fatalnymi skutkami jakie przynoszą w postaci błądzenia wielorybów i innych ssaków morskich, aż do ich masowych śmierci na mieliznach i plażach w rejonach gdzie dotąd tych gatunków nie obserwowano. Pokazy sztucznych ogni są taką właśnie soniczną bombą o charakterze lądowym...

7. Bardzo istotną sprawą jest czy w ramach przygotowań do organizowanej imprezy zamierzamy wybudować jakieś obiekty o charakterze trwałych budowli? Jeżeli tak, to niezależnie od charakteru imprezy, przesłania i funkcji dydaktycznej, wymagane jest uzyskanie pozwolenia na budowę... A to jest już całkiem inna historia.

 

Jak odnaleźć właściwą ścieżkę w gąszczu zielonych przepisów?

Każdy kto chce w sposób odpowiedzialny i zgodny z prawem, ale też staranny wobec przyrody, organizować jakąkolwiek imprezę mogącą oddziaływać na środowisko powinien mieć na swym biurku i w komputerze kilka podręcznych adresów. Polecam internetowe strony informacyjne GDOŚ ze stale aktualizowanymi zasobami dotyczącymi sieci Natura 2000 w Polsce oraz gatunkowej ochrony roślin, zwierząt i grzybów, kontakt do wydziału ochrony przyrody w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (w tej instytucji znajduje się wojewódzki/regionalny konserwator przyrody) oraz dostęp elektroniczny lub wydruk (ale czy to niezbędne?) następujących dokumentów: Ustawa o ochronie przyrody, Ustawa prawo ochrony środowiska, Rozporządzenia: w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, w sprawie ochrony gatunkowej roślin, w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną. Wbrew pozorom to nie tak wiele dokumentów, zwłaszcza, że konkretnie ropatrywany przypadek wymaga przestudiowania sytuacji prawnej z pomocą jedynie części wskazanych dokumentów.

 

Co z prawdziwą zielenią w organizacji imprez?
Dbałość o przestrzeganie prawa dotyczącego ochrony przyrody, to pierwszy krok w kierunku przyjaznych przyrodzie imprez plenerowych. To jednak jeszcze nie jest prawdziwie ekologicznie zorientowana impreza. Aby taką się stała, warto podjąć specjalne starania. Być może odpadki można kompostować, być może uda się preferować miejscowe i ekologiczne źrodła produktów żywnościowych (i pochwalić się tym!), być może zamiast wpinania setek telefonów i tabletów do wszystkich gniazdek w okolicy, przygotujemy solarne ładowarki do dyspozycji uczestników imprezy... może samochody można pozostawić daleko przed miejscem festiwalu, a dojechać na miejsce transportem elektrycznym... W tym miejscu zaczyna się prawdziwa twórcza praca. Warto ją podjąć, bo nic tak dobrze nie działa w ochronie środowiska i strategiach zrównoważonego rozwoju jak dobry przykład i sprawne rozwiązanie techniczne...


Marek Styczyński, pracownik RDOŚ w Krakowie

 

Kalendarz wydarzeń
newsletter
aeris futuro Zielone Wydarzenia
   
Eko-certyfikaty Ekocertfikaty
ekobiuro Ekobiuro
Konsultacje Konsultacje
Kalkulator CO2 Kalkulator CO2
  GRA Ekobiuro
Nasze filmy
Program ZIELONE WYDARZENIA jest autorskim pomysłem Fundacji AERIS FUTURO, realizowany przez Fundację oraz sieć partnerów: Centrum Promocji Ekorozwoju, Regionalne Centrum Wolontariatu, EkoInicjatywa, Fundacja Ekorozwoju, w oparciu o dofinansowanie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

FUNDACJA AERIS FUTURO 

telefon: 693 589 391,  e-mail: biuro@aerisfuturo.pl
Al. Daszyńskiego 22/46, 31-534 Kraków
REJESTROWE DANE FUNDACJI: REGON 120209543, NIP 9452053376, KRS 0000251803

engine solidside